مقاله ها
1404/02/10
نویسنده : هانا جهان بخش - انیه شیخی نارانی
Normal 0 false false false EN-US X-NONE FA

در میان آثار معماری بر جای مانده از بشر دوران پیش از تاریخ در فالت ایران بعضاً از قطعات کوچک سفال های شکسته برای تزئین کف یا بدن?? دیوار خانه های خود استفاده کرده اند. هنر کاشیکاری ایران سابقه ای طوالنی دارد و قدمت آن به دوران پیش از اسالم می رسد. در آغاز این هنر بیشتر با آجرهای لعاب دار برای استحکام بنا و نماسازی توأمان استفاده می شد، ولی رفته رفته در آرایش ظاهری ساختمان نیز کاربرد یافت. آن گونه که از آثار باستانی برجای مانده می توان استنباط کرد، در ایران و بین النهرین در ادوار پیش از اسالم استفاده از کاشی بسیار مورد توجه بوده است. نخستین کاشی های ایران از دوران باستان در معبد چغازنبیل شوش در خوزستان یافت شده است.)کیانی، 1930 :120 )پوشش بناهای تاریخی با تزئینات کاشیکاری، به علت مقاومت فیزیکی در برابر عوامل جوی، در دوران گذشته مورد توجه بوده است. سازندگان با استفاده از طراحی های زیبای هندسی- تقارنی و رنگ آمیزی ها، پیوسته تنوع در تولیدات داشته اند.)علوی، 1930 :3 )کاشی"Kashi "یا "Kasi "نامی ایرانی است که ویژ?? سفال های لعاب دار منسوب به شهر کاشان است

در لغت نام?? دهخدا در تعریف کاشی چنین آمده است: کاشی نوعی از خشت تنک باشد که نقاشی کنند و چنان که شبیه به چینی شود.)کیانی، 1930 :113 )بشر از دیرباز می کوشید با مواد اولیه ای که در نزدیک محل زندگی اش بود، دست به ابداعات و ابتکارات ویژه ای بزند. این ابتکارات شامل ساختن انواع بناها، انواع ظروف و ابزارآالت و وسایل مورد نیازشان بود. البته این ابداعات و ابتکارات در هر کشوری به نحوی خاص اجرا می شد و ویژگی های مخصوص به خود را داشت. ایرانیان از قدیم األیام از ابداعات قبایل مختلف در کشورها به نحوی استفاده می کردند که کامالً ایرانی باشد، یعنی اگر کم و کاست و یا ضعفی در آن می دیدند از آن می کاستند یا به آن می افزودند و بعد آن را به بهترین شکل ارائه می دادند. تزئینات هم یکی از همین ابداعاتی بود که ایرانیان به بهترین نحو در بناهای خود مورد استفاده قرار می دادند.)روزنامه آفرینش، 1944 )چهار وسیل?? عمده برای تزئین در معماری عبارتند از: سنگ، آجر، گچ و کاشی. چهارمین وسیل?? عمد?? تزئین، بیشتر خاص ایران است که اساساً شامل قطعات سفالین بوده و به طرز خاص شکل داده و سوار می شود تا با ایجاد برخی اشکال برای محل های خاص مناسب باشد. به عبارت دیگر کاشی نوعی تزئین گران تر از گچبری بود که به طرح ها برجستگی بیشتری می داد و به خصوص بین انواع طرح ها تضادی بیشتر ایجاد می کرد.)کیانی، 1930 :113 )تزئین در هنر اسالمی برای بیان قدسی است. زینت که به عنوان یکی از پایه های تصویری هنر اسالمی ارزیابی شده، وسیله یا بیانی تصویری است برای شرافت بخشیدن به "ماده": سطح، رنگ، خط، حجم، آجر، گِل، گچ، کاشی و ... تا به افق های برتر اعتال یابند و رنگ و هویت معنایی و نهایتاً شخصیت فوق طبیعی بیابند و معنوی و الوهی شوند.)بمانیان، 1930 :2 )اگر سیر تکامل هنر کاشیکاری ایران را در دو دور?? عمد?? قبل و بعد از اسالم مورد بررسی قرار دهیم، شاهکار این هنر در دور?? اول آجرهای لعابدار عهد هخامنشیان و در دور?? اسالمی تزئینات کاشیکاری مجموعه های مذهبی بزرگی مثل حرم امام رضا )ع( و حضرت معصومه )س( می باشد. در هنر کاشیکاری اسالمی، کاشی با جال و درخشندگی خود گِل بی ارزش را شکوه و معنای تازه ای بخشید و هنرمندان از طریق تزئین آن با نقوش اسلیمی، ختایی، هندسی و ... توانستند مفاهیم عرفانی دینی و ملی را به منص?? ظهور برسانند.)کیانی، 1930 :113 )هنر اسالمی با هنر ساسانیان تلفیق شد و هنری نو به وجود آورد. در اوایل اسالم آجر، این عنصر زیربنایی هر بنا، با انعطاف پذیری که داشت داخل و خارج بنا را زینت بخشید و دیری نپایید که کاشی جای خود را پیدا کرد و در زمان صفویه میدان را از آجر گرفت و زینت بخش داخل و خارج بنا شد. در این زمان بود که انشعاباتی از کاشیکاری جدا شد و کاشیکاری به اوج خود رسید.)ماهرالنقش، 1930 ،13 )کاشی یکی از همین عناصر تزئینی است که هم در نمای بیرونی و نمای داخلی و هم درقسمت های مختلف بناها استفاده می شده است.)روزنامه آفرینش: 1944 )همچنین در زمان های مختلف انتقال این تکنولوژی از شهر کاشان به دیگر کشورها رخ داده است. برای مثال، اولین نمونه های کاشیکاری هندوستان در پنجاب و حوم?? آن خودنمایی کرد و سپس در الهور نقوش زیبای ایرانی بر روی بناها مشاهده شد. نمونه ای از آنها در مسجد وزیرخان، مسجد جامع به دستور جهان شاه در "تا تا" دیده می شود.)علوی، 1930 :11 ) در کل، ایران موطن اصلی کاشی می باشد. کاشی ها در ایران در طی دوره های مختلف تاریخی چه از نظر نحو?? ساخت و چه از نظر شکل و شمایل دچار تغییرات بسیاری شده است. در ایران در دوره های ایلخانی و تیموری و صفویه هنر کاشیکاری به اوج خود رسید. کاشی فرآورده ای سرامیکی است که به علت پخته شدن در دمای معین به حالت نیمه شیشه ای در می آید و خاصیت جذب آبش کم و در برابر ضربه، ساییدگی و فشار مقاومت الزم را پیدا می کند. انواع کاشی شامل: کاشی معرق،زرین فام، مینایی، مقرنس هفت رنگ معقلی و... است

©کلیه حقوق این سایت متعلق به کاشی سنتی رنجبران به شماره برند 333592 می باشد
طراحی و توسعه شرکت مهندسی بهبود سامانه فرا ارتباط